Bitcoin blockchainin çalışmaya başlamasından 10 yıldan fazla geçti. Kripto para dünyası ise neredeyse her gün yeniliklere ev sahipliği yapıyor. Bunlardan çoğu blockchain üzerinde gerçekleşiyor. Birçok geliştirici de blockchain üzerinde çalışan uygulamalar geliştirdi. Bu uygulamalar yapıları gereği dikkat çekiyor ve üstün performansa sahip.
Bu uygulamalar DApp (decentralized app), yani merkezsiz uygulamalar adı ile biliniyor. DApp’ler kripto dünyasının önemli bir parçası. Peki, merkezsiz uygulama ya da kısaca DApp nedir? DApp’ler nasıl çalışır?
Merkezsiz uygulama (DApp – decentralized app) nedir?
DApp ya da DApps adıyla bilinen programlar, merkezsiz uygulamalar. Bunlar standart uygulamalar gibi fonksiyon gösterir. Ancak DApp’lerin temelleri farklıdır. Çoğu uygulama, şirketler ya da diğer merkezli kaynaklar tarafından geliştirilir. DApp’ler ise eşler arası ağlar ya da grup çalışmaları ile oluşturulur.
Şu an çoğu DApp, blockchain ağı üzerinde inşa ediliyor. Bu ağlar, DApp geliştirmek isteyenlere, merkezsiz bir yapı garantisi veren bir temel sağlıyor. Çoğu blockchain öyle yönetim yapısına sahip ki kendilerini merkezsiz tutabiliyorlar. Bundan dolayı DApp geliştiricileri için de böyle ağları tercih etmenin bir anlamı var.
İlgili – Solana nedir ve SOL coinin geleceği nasıl?
Blockchain ağlarının temelleri gibi, birçok DApp de merkezsiz doğalarını öne çıkararak çalışır. Bunu yapmak için birçok DApp geliştiricisi, uygulamalarını açık kaynaklı, güvenli ve kullanışlı tutmaya odaklanır.
Birçok DApp, açık kaynaklı kalabilmek için uygulamadaki kodun ve işlemlerin genel bir kaydına sahip. DApp’lerin çoğu bir blockchain üzerinde bulunduğundan, DApp’in içinde hangi işlemlerin gerçekleştiğini görmek için her zaman blockchain kaydına bakmak mümkün. Ayrıca birçok DApp, uygulamalarının kodunu GitHub üzerinde herkese açık bir şekilde tutar. Böylece kullanıcılar her şeyin iyi göründüğünden emin olmak için uygulamayı en derinine kadar girerek inceleyebilir.
Merkezsiz uygulamalar (DApp) şimdiye kadar “ağ etkisi” olarak bilinen bir ortamda daha iyi çalıştığını gösterdi. Bu ağ etkisi en basit haliyle, kullanıcıların uygulamayı kurma ve çalıştırma sürecine katılmalarına deniliyor. Ne kadar çok kişi DApp kullanır ve onu güvende tutmaya ilgi duyarsa DApp o kadar iyi olur. Çünkü kodlar sürekli kontrol edilir ve geliştirilir.
İlgili – Moonriver nedir ve geleceği nasıl? Güncel MOVR coin haber ve gelişmeleri
Kısaca DApp nedir?
En kısa ve basit haliyle, DApp ya da merkezsiz uygulamanın, yapısı itibariyle biden fazla kişi ya da geliştiricinin üzerinde çalıştığı ve iyileştirmeye çalıştığı bir uygulama olduğunu söyleyebiliriz.
DApps vs. Web Apps
Bir çerçeve tasarım olarak DApp’ler yeni bir kavram ve piyasaya çıkalı çok uzun süre olmadı. Ethereum, özellikle DApp gibi şeyler için geliştirilen ilk blockchain olmuştu. Bundan dolayı merkezsiz uygulama kavramı çıkalı 10 yıl bile olmadı. Bundan dolayı geliştiricilerin web app (uygulama) ya da DApp tasarımlarımı ve hizmetlerinin hangisinin iyi olduğunu belirlemek için henüz zamana ihtiyacı var.
DApp’lerin avantajları
Merkezli bir uygulama yerine merkezsiz bir uygulama geliştirmenin avantajları var. Gerçekten de sağlam gerekçeler olmasaydı bu kadar kişi bu alanda çalışmaz ve DApp’ler olmazdı.
DApp inşa etmenin arkasındaki başlıca sebep, bu merkezsiz uygulamaları kapatmanın zor olması. Merkezsiz uygulamalar, tamamen bir grup ya da bir insanın elinde olmayan ağlar üzerinde çalışıyor. Sonuçta bir ağ üzerinde çok geniş bir alana yayılan böyle bir uygulamayı devre dışı bırakmak da zor.
Buna ek olarak küresel bir ağda çalışan DApp’ler 7/24 çalışma kapasitesine sahip oluyor. Mesela, bankalar işlemleri sadece çalışma saatleri içinde gerçekleştirebiliyor. Merkezsiz uygulamalar ise bu sorunu çözüyor.
Son olarak DApp’ler blockchain ekosistemine bağlı uygulamalar. Bu sistemler açık kaynak ve blockchain ağında uygulamayı geliştiren aktif bir topluluk oluyor.
İlgili – Celer Network nedir, geleceği nasıl? Güncel CELR haber ve gelişmeleri
DApp’leri dezavantajları
Son yılların çığır açan bir gelişmesi olmasına rağmen DApp’ler mükemmel değil. Özellikle web app’ler ile kıyaslandığında, tasarım olarak istismar edilebilecek yönleri var.
Mesela çoğu DApp akılı sözleşmelere dayanıyor ki bunlar da koşullar oluştuğunda çalışan kod parçaları. Bu kodlar ise zaman zaman hack olayları ile istismar edilebiliyor ki sonunda maddi olarak zarar oluşuyor.
DApp’lerin geleceği
Şu an DApp’ler daha çok finans alanında kullanılıyor. Zaten blockchain ve kripto para topluluğu da kriptonun geleneksel paraya alternatif olduğu inancı ile yola çıktı. Bundan dolayı da birçok geliştirici finansal hizmetler sunan DApp’ler geliştiriyor.
Tabii zamanla DApp kullanımı için yeni alanlar ve yeni işlevsellikler çıkacak. Mesela , non-fungible token’ler (NFT) sanatın yeni bir mecra ve anlam kazanmasına yardımcı oluyor. DApp’ler ise blockchainlere işlevsellik kazandırıyor. Kripto para sektöründe Dapp’ler önemli bir yere sahip ve bundan sonra da bu merkezsiz uygulamalar hakkında çok şey duymaya devam deceğiz.
