Tarihte birçok ekonomik çılgınlıklar ve krizler yaşandı. Bitcoin de tarihteki bu çılgınlıklar arasında yerini mi alacak yoksa bir başarı hikayesi mi?
Bitcoin bir balon mu yoksa başarı hikayesi mi?
Yukarıdaki soruya tarihsel anlamda yaşanmış finansal ve ekonomik balonlar örneğinden giderek cevap bulmaya çalışacağız. İktisat literatüründe “balon” kelimesi aşırı değerlenmiş varlıklar için kullanıyor. Eğer bir ekonomik varlık aşırı değerlenmişse ileride bir tarihte mutlaka fiyatlarında ciddi bir düzeltme yaşanacak ve olması gereken değere düşecek. Yani “balon patlayacak!” Doğal olarak “Bitcoin bir balon mu” sorusunu soruyoruz.
Tarihsel anlamda “iktisat literatürüne de” giren balonlar şu şekilde;
- Lale Balonu
- Mississippi Şirketi
- South Sea Şirketi
- Altın (gold rush)
- Bitcoin (!)
Lale Balonu bilindik en eski iktisadi balon olarak literatürde yerini aldı. Bazı araştırmacılar “Lale Balonu ya da Lale Çılgınlığı” olarak adlandırılan hadiseyi ilk finansal kriz olarak da kayda geçiriyor.
1636-1637 yılları arasında Hollanda’da lale ve lale soğanlarında olağanüstü bir ilgi yaşanıyor. Lale soğanları borsaları kuruluyor ve çeşit çeşit renkli lalelere sahip olmak zenginlik ve statü simgesi olarak adlandırılıyordu. Lale fiyatları çılgınlık denecek seviyede artış göstermeye başladı. Öyle ki bazı özel cins lalelerin fiyatları ev fiyatlarına denk hale geldi.
İngiliz bir gezginin normal bir soğan zannederek lale soğanını yemesi ve ardından yaşanan maceralar edebiyat metinlerine kadar girdi. Sonun da ne oldu dersiniz? Beklenen oldu ve lale balonu patladı ve lale soğanı olması gereken fiyata geriledi. Ancak hala Hollanda’da “çiçek borsası” önemli bir ekonomik sektör olarak devam ediyor.
Lütfen Bkz: Bitcoin haber, gündem ve son dakika gelişmeleri
Aşağıdaki grafikte Lale, Mississippi Şirketi hisse senetleri, South Sea Şirketi hisse senetleri ve Altın fiyatlarında yaşanan balonu görüyoruz. Grafikte Bitcoin de yer alıyor. Grafikte Bitcoin’in 2017 yılın son ayındaki zirve değerini görüyoruz. Aşağıdaki grafikte en yüksek hacimli balonun Bitcoin olduğu dikkat çekiyor.
Ancak Bitcoin diğer göstergelerden ayrışıyor!
Aşağıdaki grafikte Bitcoin bir düzeltme yaşadıktan sonra daha da çılgın bir yükseliş trendine giriyor. Yani Bitcoin için tarih tekerrür etmiyor. Bitcoin farklı bir rotada hareket ediyor.
Ya da “post-modern” dediğimiz bu dönemin kendi şahsına münhasır değişimleri söz konusu.
Çekoslovakya’nın son devlet başkanının sözü ile yazımızı sonlandıralım:
“Post modern bir dünyada yaşıyoruz: Her şey mümkün ama hiçbir şey kesin değil!”
