“Bitcoin ölüm sarmalı” bu sıralar çokça duyduğumuz bir ifade. Peki nedir bu “ölüm sarmalı” hikayesi? Yazımızda bunu açıklamaya ve gerçekleşme ihtimallerine değinmeye çalışacağız.
Bitcoin eleştirmenleri ayı marketi boyunca çok gürültücüydüler. Bu arada pek çok gülünç eleştiri de yapıldı. Bitcoin’in ölümü ile ilgili pek çok iddia yanında şimdi de Bitcoin medencilerinin kazmayı tamamen durdurarak O’nu bir “ölüm spirali” ile karşı karşıya bırakacaği teorisi gündemde.
Tıpkı diğer Bitcoin FUD’ları(Fear of uncertainity and doubt-belirsizlik korkusu ve şüphe) gibi bu da ilk kez dillendirilmiyor. Geçen yıl Bitcoin Cash taraftarı Bitcoin CEO’su Roger Ver gibiler de yeni Bitcoin dalları nedeniyle Bitcoin networkun “ölüm spirali”ne gireceği düşüncesini seslendiriyordu. Ancak o zamandan beri Bitcash, Bitcoin karşısında %81 değer kaybetti.
Hikayenin en gülünç versiyonu bu kez Santa Clara Üniversitesi Profesörü Atulya Sarin’den geldi. Sarin’in bir op-ed’inin başlığı şu şekilde: “Bitcoin çöp olmaya çok yakın. “. Haydi O’nun iddialarını yakından inceleyelim.
Ölüm spirali senaryosu
Bu senaryoda madencilik artık karlı olmadığından bir çok madencinin işi bırakması söz konusu. Blockchain protokol kurallarına göre yeni bir işlem bloku her 10 dakikada bir kazılır. Eğer daha fazla sayıda madenci networka hash power atarsa(muhtemelen fiyat artışı nedeniyle) blokların bulunma süresi kısalır. Ve eğer fiyatlar düşerse madenciler networku bırakmaya başlayacağından bloklar daha az sıklıkla bulunur.
Buradaki fikir şu: Keskin bir fiyat düşüşü sonrası pek çok madenci ayrılmaya karar verirse network etkin bir şekilde durma noktasına gelir. Ve artık yeni işlem yapılamaz.
Sarin’in anlamakta zorlandığı şey şu: Her 2016 blokta bir madencilik zorluk ayarlaması var. Eğer önceki 2016 blokun network hash hızında düşme olursa blokları daha kolay bulmak için bir ayarlama yapılır. Sarin’in ölüm spirali öngörüsüne göre bu, belirli bir 2016 blokunun içinde olmalı(kabaca bu her şey yolunda iken 2 haftalık bir süre.)
Bu teorideki problemler
Şimdi düşünelim: Hash gücünde ne çeşit bir düşme ölüm spiraline neden olur. Gerçek dünyada bunun gerçekleşme ihtimali nedir?
ASIC dönemindeki en keskin düşüş, Pazartesi günü yeni bir bloku bulmak için %15’lik bir kolaylaştırma şeklinde oldu. Bunun 5 kez daha kötüsü bir senaryo düşünelim. Ve aynı zorluk periyodunda network hash hızının %75 düştüğünü farzedelim. Bu senaryoda bir blok 10 dakika yerine her 40 dakikada bir çıkarılabilir. Eğer düşme yeni zorluk periyodunun başalrında olsaydı önceki zorluk döneminden sonra bir kez daha ayarlanması 6,5 hafta alırdı.
Her 10 dakika yerine blokların 40 dakikada bir çıkarılması çok büyük bir problem oluşturmaz. Bitcoin işlemlerinin zincirdeki kullanım durumlarında çoğu kez 1 ya da 2 saate ihtiyaç duyulmaz. Yalnızca 10 dk.da halledilir. Lightning Network şu an, anlık, 2 kademe ödeme çözümü sunuyor ve bu yavaşlamış blok zamanlarından etkilenmiyor.
Eğer hash hızı bir ayarlama periyodu boyunca %75’ten fazla düşerse bu sistem içinde başka bir problem varlığı anlamına gelir.
Haydi diyelim ki 2 haftadan kısa bir süre içinde %95 düşüş oldu. Böyle bir senaryoda bloklar daha düşük oranda çıkarılacağından işlem ücretleri tavan yapar. Bunun anlamı, madencilik karlılığında düşme artmış işlem ücret geliri ile dengelenebilir demektir.
Geçmişte blok başına en az 2 kat ödüle eşit, blok gelirinden daha büyük porsiyonda işlem ücretleri oluşturulduğunun örnekleri mevcut. Özellikle işlem ücretlerinin ağır bastığı son 4 durum geçen yılın balonunun patladığı dönemde olmuştu. Bu, ölüm spirali teorisine inananların muhtemelen olacağını söyleyebilecekleri tam senaryo.
Ek olarak Bitcoin’in başarısına yatırım yapan ve madenciliğin karlılığını arttıracak yüksek işlem hızı için networka etkin bir şekilde ödeme yapmayı sürdürecek pek çok insan var.
Eğer hala ikna olmadıysanız unutmayın: Bu sorun Bitcoin zorluk ayarlama algoritminin bir hard fork yoluyla değiştirlmesiyle çözülebilir. Her ne kadar geçmişte bu hard forkların koordinasyonunda sorunlar yaşandıysa da networkun neredeyse durma noktasına geldiği bu durum oldukça farklı.
Hard fork her hangi bir bölünmeye neden olmayacaktır. Çünkü herkes yeni network üzerine zorluk ayarlamaları ile baş etmek için farklı bir metodla gidecektir. Eski zincir üzerinde başka bir blokun çıkarılması mümkün olmayacaktır.
Açık konuşmak gerekirse bize göre durumun yeni bir hard fork seviyesine ulaşması pek mümkün değil.
“bu kez durum farklı”
Sari ayrıca son makalesinde ölüm spirali tehlikesinin bu kez farklı olduğunu iddia etti. Buradaki “bu kez farklı” sözü insanların bir balona yatırım yaparken söyledikleri bir söz olduğundan oldukça ironik. Sarin Nisan ayındaki başka bir makalede bunun için 3 sebep göstermişti
O’na göre farklılığın i,lk sebebi geçmiş düşüşlere göre 2018 düşüşü daha büyük. İkincisi, bu kez para kaybedenlerin çoğu hızlı bir şekilde terkedebilecek olan “yeni gelenler”. Diğeri ise Bitcoin vadeli işlem ürünleri madenciler için daha önce mevcut değildi.
Bu 3 nokta Sarin tarafından tek bir hikayeye sokulmuş. Bu hikayede hash hızının çoğunluğu kısa vadede kar amacı güden yeni müşterilerce kontrol ediliyor. Ve bunlar kayıp durumunda madenciliğe devam edemeyebilirler. Çünkü bu kayıpların büyüklüğü geçmişte madencilerin kaybettiklerinden fazla olabilir.
Her şeyden önce vadeli işlem marketi bir parça doğru değil. Madenciler en azından 2013’ten beridir Bitcoin fiyat dalgalanmalarına karşı korunmaya alınmışlardı.
Büyüklük açısından söylenen doğru. Ancak şu hatırlanmalı. Ölüm spirali senaryosu yalnızca herkes madencilik ekipmanını yaklaşık aynı zamanda kapatmaya karar verirse gerçekleşir.
Bitcoin network hash hızı saniyede 5’ten 60’a geçtiğimiz 1.5 yılda genişledi. Fakat sonra saniyede 37’ye düştü. GigaWatt gibi bazı madencilik operasyonları zaten iflas etmişti .fakat farklı madencilik operasyonlarının kendi iş planlarına Bitcoin fiyatlarını dahil etme ile ilgili farklı tasarıları var. Diğer bir deyişle bir madencinin başa baş noktası eğer network hash hızı yarılanırsa 3,000$’dan 1,500$’a düşebilir.
Şüphesiz Bitcoin fiyatı yeterince hızlı ve çok düşerse oldukça çok iş planı yıkılacaktır. Fakat Sarin’in ön gördüğü düşüş Bitcoin standartlarında bile destansı olur. Bunun gerçekleşmesi muhtemelen başka nedenlerle olur.
Mevcut ortamda dramatik hash hızı düşüşü ihitimali olsa bile bu piyangoyu kazanmaktan ziyade yıldırım çarpmasına uğrayacağınızın söylenmesi gibi bir şey.
Şu da not edilmeli: Bitcoin madenciliği uzun süreli bir yatırım ve donanım satın alımını, uzun vadeli elektrik sözleşmelerini ve diğer peşin masrafları içeriyor. Bazı madenciler ekipmanlarını kapatmak söz konusu olunca daha tetikleyici olabilirler fakat herkes bunu aynı zamanda yapmayacaktır.
