Birçok insana göre Bitcoin, denetimsiz, merkeziyetsiz, değişmez ve sınırsız bir değişim aracıdır. Bitcoin için merkeziyetsizlik önemli bir konu. Fakat bazı Batılı yatırımcılara göre bu özelliğinin günlük hayatta pek karşılığı yok. Bazılarına göre ise denetimin gelmesi ile bu merkeziyetsiz araçlara pek ihtiyaç duyulmayacak.
Bitcoin için merkeziyetsizlik, Paypal için merkezi
2018’de, The Hacker News’in (THN, Siber Güvenlik Haberleri) haberine göre Paypal, THN’nin tüm hesapları kapattığını duyuruldu. THN dünyaca ünlü siber güvenlik haber portalıdır. THN, Paypal’ın belirli bir gerekçe göstermeden hesaplarını kalıcı olarak kaplattığını iddia etti. Hesaplarındaki paraların ise 180 gün hiçbir gerekçe sunmadan alıkonacağı belirtildi. Paypal, bu dönemde ısrarla herhangi bir gerekçe sunmadı.
Nisan 2021’de (geçtiğimiz ay) HSBS ise hiçbir gerekçe sunmadan bazı firmaların hisse senetlerinin satışında aracı olmayacaklarını duyurdu.
Paypal ve HSBS gibi merkezi kuruluşların keyfi uygulamarı ciddi tepkilere neden oluyor. Bu uygulamalara karşı çözümün Bitcoin olacağı belirtildi. Merkezi yapıların keyfi uygulamalarına Bitcoin gibi merkeziyetsiz yapılar önerildi.
Bir haber portalı sahibi olan Marty Bent, Paypal ve HSBC gibi merkezi yapılara sahip finansal kuruluşlarda güç zehirlenmesinin olduğunu ileri sürdü. Denetim bahane edilerek keyfi uygulamalarda bulunduklarını belirti.
Yaşanan bu olay Bitcoin ve kripto paralarının merkeziyetsiz yapılarını neden önemli olduğunu Batı Toplumuna anlatmak için iyi bir fırsat oldu.
Paypal’ın keyfi uygulamalarına benzer bir uygulamada Patreon’dan geldi. Patreon, internet tabanlı bir platform olup, internet üzerinden kendi içeriklerini kullananlar için yardımcı olur. Ancak Patreaon, psikoloji profesörü Jordan Peterson’un yazılarını, politikalarına uymadığını bahane göstererek yasakladı.
Neden merkeziyetsiz Bitcoin ya da kripto paralar?
Yukarıda örneklerini saydığımız olaylarda görüleceği üzere merkezi yapılara sahip finansal kuruluşlar yada internet platformları firma içi politikalarını bahane ederek abonelerinin ulaşımını kısıtlayabilmektedir. Böyle bir durumla karşılaşan kişiler, haklarını aramak için yoğun bir bürokratik süreçle karşı karşıya kalıyorlar. Bu sürecin sonunda ise genelde merkezi yapıya sahip olan kurumsal firmalar kazanıyor. Çünkü, hangimiz sayfalarca uzayan üyelik sözleşmesini okuyoruz? Ya da kredi kartları sözleşmesini okuyan ve neye imza attığını bilen var mı? Muhtemelen bu firmayı haklı çıkartacak bir madde de sözleşme arasına sıkıştırılmıştır.
Bitcoin ve diğer kripto paralar merkeziyetsiz (decentralized) yapıya sahip olduğundan dolayı keyfi bir merkezi yönlendirmeye sahip tutulamazlar.
Merkeziyetsizlik (Decentralized) nedir?
İdare merkezi veya genel müdürü olamayan işletmeler merkeziyetsizdir. İnternet ağları için merkeziyetsizlik ise merkezi bir server’a sahip olmamaktır. Bitcoin’in ne bir idare merkezi (headquarter) ne de bir CEO’su var. Ayrıca Bitcoin merkezi bir server üzerinde de işlem görmüyor.
