Canlı sohbete katılmak, haber, uzman görüşü ve piyasa sinyallerini anında almak için TELEGRAM, TWITTER, FACEBOOK, INSTAGRAM’dan bizi takip edin.
Asya, jeopolitik belirsizlikler, para politikasındaki değişimler ve kur riskini dengeleme çabalarındaki artışla birlikte, ABD dolarına olan bağımlılığını istikrarlı bir şekilde azaltıyor. Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği (ASEAN), 2026–2030 Ekonomik Topluluğu Stratejik Planı’nı açıkladı. Bu plan, yerel para birimleriyle daha fazla ticaret ve yatırımı teşvik etmeyi amaçlıyor. Plan, bölgesel ödeme bağlantılarını geliştirerek ve yerel para birimlerinde takasları teşvik ederek döviz kuru dalgalanmalarının etkisini azaltmaya yönelik adımları vurguluyor.
Bu eğilim en çok Asya’da belirgin olsa da, küresel çapta da yaygınlaşıyor. Doların dünya döviz rezervlerindeki payı, 2000 yılında %70’in üzerindeyken, 2024’te %57,8’e geriledi. Daha da dikkat çekici olanı, ABD politika hamleleriyle ilgili belirsizlik nedeniyle dolar Nisan ayında keskin bir satış yaşadı. Ocak ayından bu yana, ticaret ağırlıklı dolar endeksi %8’den fazla düştü.
Uzmanlar, dolardan bağımsızlaşmanın (de-dolarizasyon) tamamen yeni bir olgu olmadığını belirtiyor. Değişen şey, doların ticaret anlaşmazlıklarında ve yaptırımlarda bir araç, hatta bir silah olarak kullanılabileceğine dair artan görüş. Barclays’in Asya FX ve gelişmekte olan piyasalar stratejisi başkanı Mitul Kotecha, bu farkındalığın yatırımcıları ve politika yapıcıları yüksek dolar varlıklarını yeniden düşünmeye sevk ettiğini söylüyor. CNBC’ye verdiği demeçte Kotecha, “Ülkeler, doların ticarette, doğrudan yaptırımlarda vb. bir tür silah olarak kullanılabileceği ve kullanılmış olduğu gerçeğini dikkate alıyorlar. Son birkaç aydaki asıl değişiklik bu oldu,” şeklinde konuştu.
Asyalı İşletmeler Dolardan Uzaklaşıyor
Asya hükümetleri ve işletmeleri, dolar dalgalanmalarına maruz kalmayı azaltmak için artık daha fazla işlemi kendi para birimlerine kaydırmaya hevesli. MUFG’nin Asya küresel piyasalar araştırmaları lideri Lin Li, Asya’daki de-dolarizasyonun büyük ölçüde, yerel parayı ana değişim aracı olarak kullanarak riski azaltma arzusundan kaynaklandığını açıklıyor. Bank of America analistleri, ASEAN’daki bu baskıyı tetikleyen iki ana faktör olduğunu ekliyor: hanehalkları ve firmalar ABD doları tasarruflarını tekrar yerel para birimlerine dönüştürüyor ve büyük yatırımcılar döviz risklerini giderek daha fazla dengelemeye çalışıyorlar. Her iki eğilim de doların bölgedeki hakimiyetini aşındırıyor.
Güneydoğu Asya’nın ötesinde, BRICS ülkeleri, özellikle Çin ve Hindistan, SWIFT gibi geleneksel ağları atlamak ve dolar bağımlılığını azaltmak için kendi sınır ötesi ödeme platformları üzerinde çalışıyorlar. Çin ayrıca ikili ticareti doğrudan yuan ile takas etme çabalarını da hızlandırdı. Barclays’ten Kotecha, de-dolarizasyonu “devam eden, yavaş bir süreç” olarak tanımlıyor. Kendisi iki ölçütü işaret ediyor: merkez bankası rezerv verileri, dolar varlıklarında kademeli bir düşüşü gösterirken, ticaret işlem kayıtları, artan sayıda yerel para birimi anlaşmasını yansıtıyor. Singapur, Güney Kore, Tayvan, Hong Kong ve Çin gibi ekonomilerin önemli miktarda yabancı varlığa sahip olduğunu ve bu durumun onlara kazançlarını kendi paralarıyla ülkeye getirme konusunda daha fazla alan sağladığını ekliyor.
Bu arada, Asyalı yatırımcılar dolar volatilitesine karşı korunmak için hedging yapıyorlar. Yatırımcılar dolar pozisyonlarını hedge ettiklerinde, dolarları satıp yerel veya diğer para birimlerini alarak ikincisinin dolara karşı değerini artırıyorlar. Nomura’nın tahminleri, Japon hayat sigortacılarının dolar kur risklerinin yaklaşık %44’ünü hedge ettiğini gösteriyor; bu rakam Nisan ve Mayıs aylarında yaklaşık %48’e yükseldi. Tayvan’da ise hedge oranı %70 civarında çok daha yüksek.
Bu durum bir soruyu akla getiriyor: Dolardan uzaklaşma geçici mi, yoksa uzun vadeli bir değişimin başlangıcı mı? BMI Research’ün baş ekonomisti Cedric Chehab, ABD’nin merkez bankalarını büyük dolar bakiyeleri tutmaktan çekindirecek daha sert yaptırımlara başvurmadığı sürece bu durumun hala döngüsel olabileceğini öne sürüyor. Bu gelişmelere rağmen, sektör gözlemcileri doların dünyanın ana rezerv para birimi rolünün değiştirilmesinin zor olduğu konusunda uyarıyorlar. Şimdilik, yeşil para küresel finansın önemli bir parçası olmaya devam ediyor ve gerilese bile, diğer tüm para birimlerini açık ara geride bırakıyor.
