Gassız işlemler Web3’te devrim yaratacak! Bir sonraki DeFi dalgasında, kullanıcıların daha yeni DeFi uygulamalarıyla sıfır veya sıfıra yakın bir maliyetle L2 zincirlerini kullandığına şahit olacağız.
Gazsız işlemler Web3 teknolojisinde devrim yapacak!
Ölçeklenebilirlik, merkezsiz finans (DeFi) uygulamalarında karşılaşılan ve bu alana girişlerde büyük engeller yaratan en büyük sorunlardan biridir. Ve bir de bununla yakından ilişkili olan ve Web3 ekosistemine yeni girecek olanlar için büyük bir sorun olmaya devam eden yüksek gas ücretleri. Ancak gassız, ücretsiz işlemler Web3 teknolojisinde devrim yaratabilir!
Ancak Web3 ana akım haline geldiğinde, bu yüksek gaz maliyetleri de büyük ölçüde azalacak. Yani kullanıcı deneyimi, Web 2.0 uygulamalarında olduğu gibi tamamen gassız hale gelecek.
Şimdi bu konuya detaylı bir giriş yapmadan önce, konuyu daha iyi anlayabilmek için Web 1.0, Web 2.0, Web 3.0 ve Ethereum gas gibi kavramları açıklayalım:
Ethereum gas nedir?
Ethereum blockchaini üzerindeki herhangi bir işlemin gerçekleşebilmesi için gereken hesaplama gücünü ölçen bir birimdir. Ethereum (ETH) ağında gerçekleşen bir işlem için, (bu, basit bir işlem veya akıllı sözleşme olabilir), her işlem için belirli bir miktar gas gerekir.
Bu işlem için, işlemi gerçekleştirecek olan madencilere verilecek ücretin hesaplanması için gas kullanılır.
Yani bu işlemleri gerçekleştirmek için aldıkları toplam gas miktarının tutarı kadar madencilere işlem masrafı olarak ETH cinsinden ödeme yapılır. Gas, ETH’nin küçük bir parçasıdır ve madencilere ödeme yapmak yapmak için kullanılır. Gas fiyatı çoğunlukla Gwei cinsinden hesaplanır. 1 Ether = 1 milyar (1.000.000.000) Gwei’e tekabül eder).
Web 1.0, Web 2.0 ve Web 3.0 ise internet tarihindeki devrim niteliğindeki dönemlere atıfta bulunur.
Web 1.0 nedir?
Web 1.02’a kısaca değinecek olursak; internet kullanıcılarının büyük bir çoğunluğunun sadece içerik tüketicisi olduğu 1991’den 2004’e kadar devam eden dönemi ifade eder. Bu dönemde faaliyet gösteren birçok web sitesi, içerikleri bir veritabanından ziyade sunucu dosya sisteminden görüntüleyen durağan, yani değişmeyen sayfalardı.
Web 2.0 nedir?
2004’te başladığı ve günümüze kadar devam ettiği kabul edilen mevcut Web 2.0’a baktığımızda; bu kavram “platform olarak web” fikrine dayanır. Burada ise, daha çok internet kullanıcıları içerik üreterek, bloglara, sosyal ağ hizmetlerine ve paylaşım sitelerine yükleme yapar. Birçok web sayfası dinamik bir özelliğe sahip, ilişkisel veri tabanlarından içerik sunan tam özellikli web uygulamalarıdır.
Mevcut internet ekosisteminde yani WEB 2.0’de bilgi, merkezi güçler tarafından kontrol edilir. Tüm bilgi yine bu güçlerin kontrolünden geçerek bize ulaşır.
Örneğin; Facebook, Twitter veya İnstagram gibi sosyal medya hesaplarımızdaki bilgilere bu platformların arkasındaki otoriteler istediği sürece ulaşabiliyoruz. Yani hesabımızı isterlerse tamamen kapatabilirler ya da isterlerse bu hesapların kontrolünü elimizden alabilirler.
Esasen bilginin bu denli merkezi güçlerin elinde olması hepimizi kaygılandırıyor. Örneğin; bugün internetle ilgili en çok tartışılan konuların başında Facebook’un bu platformda tuttuğumuz kişisel verilerimizi istihbarat birimleri ile paylaştığı yönünde gündeme gelen dedikodular ya da bilgilerimizin reklam ve pazarlama amaçlı üçüncü bir tarafla paylaşılması geliyor.
Nitekim Facebook bile Whatsapp, Instagram ve Facebook gibi uygulamalar aracılığıyla neredeyse artık tüm bilgilerimize sahip. Dolayısıyla bu sosyal medya platformları tarafından kullanılan algoritmalar tamamen bize dayatılmak istenen düşünce, ürün veya hizmetleri ön plana çıkaracak şekilde çalışıyor. Ve dahası bu algoritmalar, her zaman daha fazla ilgi görme üzerine tasarlandıkları için, genellikle daha agresif paylaşımlar ön plana çıkarılıyor.
Netflix’te yayınlanan ve bu konuyu çok güzel anlatan Social Dilemma (Sosyal İkilem) adlı belgeseli izlemenizi tavsiye ederiz.
WEB 3.0 nedir?
Web 3.0, herhangi bir aracı olmadan, merkeziyetsiz bir bağlantı kurmaya olanak sağlayacak.
Şimdi asıl konumuza dönelim:
Blockchain ekosisteminde ölçeklenebilirlik sorunu nasıl çözülebilir?
Son zamanlarda ölçeklenebilirlik sorunu ve ağ tıkanıklığının bir sonucu olarak, gaz ücretleri fırladı ve kullanıcıların blockchain ağında çok sayıda işlem gerçekleştirmesi daha da zorlaştı.
YCharts raporuna göre, Ethereum’da mevcut ortalama gaz fiyatı, şu anda yaklaşık 146 Gwei. Dolayısıyla gas ücretlerindeki yüksek maliyet, Web3 alanındaki sıradan kullanıcılar için finansal bir kabusa dönüşmeye başladı. Bu da merkezsiz finans ekosistemini iyileştiren ve bu sistemi daha kullanışlı ve erişilebilir hale getiren bir çözüm arayışına yol açtı.
Öyleyse soru şu;
Gas ücretlerini en aza indirgemek için hangi adımlar atılabilir?
Gas giderlerini azaltmak için alınabilecek bir takım stratejiler olsa da bunların çoğu ya farklı bir katman 1 blockchain ağı oluşturmaya ya da Ethereum’u daha iyi hale getirme gibi adımlar oluyor. Ancak bu sorunu çözmenin daha iyi bir yolu var: 2. katman ölçekleme çözümleri.
Katman-2, ölçeklenebilirliği ve verimliliği artırmak için, ağın temelini oluşturan blockchain protokolünün üzerinde çalışan bir ağ veya teknolojiyi ifade eder. Bu katman-2 çözümleri, blockchainlere çok fazla bilgi göndermeksizin işlemleri güvenli bir şekilde doğrulamak için matematik ve kriptografi kullanır. Bu aslında, güvenlikten çok fazla feragat etmeden bin işlemi bir işlem fiyatına bir araya getirmek gibi bir şey.
Ethereum kullanıcılarının, ücretlerini minimum seviyeye indirmelerini sağlayan bir dizi katman-2 protokolü vardır. Bunlar arasında zero-knowledge Rollups, Optimistic Rollups and Plasma gibi örnekler sayılabilir. Bazıları daha hızlı ve daha güvenilirdir.
Gas ücretleri tarihe karışacak!
Ölçeklenebilirlik sorunlarının çözülmesi halinde, gas ücretleri çok daha önemsiz hale gelecek. Aşağıdaki tabloda L2’lerdeki gas ücretlerinin oldukça ucuz olduğunu görebilirsiniz.
Şimdi bir sonraki önemli soruya geçelim: Neden kullanıcının her adımda gas için ödeme yapması gerekiyor?
Gassız meta işlemlerinin devreye girdiği yer de işte burası!
Meta işlemler, farklı kullanıcıların halka açık blockchain ağında sıfır işlem ücreti ile işlem gerçekleştirmesini sağlayarak, işleri bir adım ileriye taşır. Merkezsiz uygulama (DApp) geliştiricisi, kullanıcı adına çok önemli olmayan miktarlardaki gasa sponsor olur. Böylece, kullanıcıların çeşitli blockchain platformlarının iç işleyişini ve gas ücreti dinamiklerini anlamalarına gerek kalmaz ve daha sorunsuz bir UX oluşur.
Meta işlemler, kullanıcıların işlemi imzalaması ve kimliğini doğrulaması için gerekli olan kriptografiyi kullanır. Buradaki en büyük fark şudur: Üçüncü taraf aktarıcı işlemi yöneterek, gazı ödeyerek ve son olarak işlemi bir alıcı adrese göndererek işlemi tamamlar ve karmaşıklıkları ortadan kaldırır.
Web3 alanında devrim yaratmak: Gaz sorunlarına çözümler ve gassız işlemler
Yukarıda belirtilen çözümlerin yanı sıra, gas giderlerini azaltmak ya da en azından çok düşük gas giderlerini azaltmak için kullanılabilecek bir dizi strateji var:
- İşlem sürelerinin planlanması: Ethereum gas maliyetleri, gün içinde farklı on chain faaliyetler meydana geldiği ve dünyanın farklı bölgelerinde piyasalar farklı zamanlarda açıldığı için değişiklik gösterir. Sonuç olarak; gün içinde gas fiyatlarının önemli ölçüde düşük olabileceği bazı zamanlar vardır. Gas ücretlerini düşürmenin bir yolu ise, bu zamanların envanterini çıkarmak ve işlem yaparken de bu zamanları hedeflemek olacaktır.
Nitekim Paxful tarafından yapılan araştırmalar, en yoğun ve en pahalı zamanların sabah 8 ile 13:00 (EST) arasında olduğunu ve Avrupa’nın ve ABD’nin büyük bir çoğunluğunun bu zaman aralığında uyanık ve işte olduğunu ortaya koydu. Nispeten, gece yarısı 4 a.m (EST) gibiyoğunluk çok daha az olduğu için, sonuçta gas fiyatlarının daha ucuz olduğu bulundu.
- İstikrarlı off chain (zincir dışı) ödeme ağlarının kullanılması: Off chain bir ödeme kanalı olan Xpal, ortak gas sistemi aracılığıyla en düşük ücretle saniyeler içinde anında işlem onaylarına olanak sağlayan bir ödeme çözümü geliştirmek için çalışıyor. Bunun, ödeme miktarıyla orantılı olarak nominal bir ücret alınarak yapılması hedefleniyor.
- Aktarıcı altyapısı: Web3 ile çok zincirli ve gazsız işlemler sunan bir ekosistem mümkün olacak. Web 3.0 ile birlikte, çok sayıda zincirler, ikinci katmanlar ve ölçeklendirme çözümlerinin tümü, ölçeklenebilirliği ve hızı sağlamak adında sorunsuz bir şekilde bir araya gelecek. Yani bu sayede gelecekte, günlük olarak ağda işlem yapan kullanıcılar bu sorunların neredeyse tamamından kurtulacak. Bir DApp kullanmak için tüm farklı zincirleri ve katmanları ayıklayarak bir tercih yapmak zorunda kalmayacaklar.
Bu vizyonu etkinleştirmek için kullanılacak en iyi çözüm, çok zincirli bir geçiş ağıdır. Yukarıdaki şemada açıklandığı gibi, bu ağ kullanıcı talebini daha sonra işlemi kullanıcı adına yöneten bir geçiş düğümüne (yürütücü) iletir.
DApp daha sonra bu geçiş düğümüne işlem için gas ücreti ile geri ödeme yapabilir. Böylece kullanıcının başarılı olması için gas ücretini ödemesi veya diğer işlem parametrelerini yönetmesi gerekmez.
Bu altyapı sayesinde kullanıcılar, cüzdanlarını istedikleri yerde herhangi bir DApp’e bağlayabilir. Dahası herhangi bir L2 zinciri ile fonlarına erişebilir ve gassız işlemlerle deneyimin keyfini çıkarabilir.
Sonuç: Web3 teknolojisinin geleceği
Gelecekten beklentimiz işlemlerin ücretsiz, anlık ve güvenli bir hale gelmesi. Örnek vermek gerekirse Netflix’te bir film izlediğiniz zaman sadece abonelik ücretini öder, işlem ve hosting ücreti ile uğraşmazsınız. Web3 ile hedeflenen kullanıcı deneyimini basitleştirerek, ekosisteme giriş engelini azaltır ve daha geniş bir kullanıcı tabanına ulaşırsınız.
Nitekim kullanıcılar Web3 ile gas ücretleri ödemek zorunda kalmadan özgürce etkileşimde bulunabilecekler. Ki gassız işlemler, Web3’ün, hızlı bir şekilde benimsenmesini hatta tamamıyla Web 2.0’in yerini almasını sağlayabilir.
DeFi’de şu ana kadar gördüklerimiz sadece bir başlangıçtan ibaret. Tüm bunlar, geleceğe dair sadece küçük bir parıltı.
Sonuç olarak; UX, ölçeklendirme sorunlarına çözüm sunmada ve yeni kullanıcıları ekosisteme dahil etmede çok önemli bir rol üstlenecek.
